Ngoài trái phiếu phát hành bằng USD phát hành tại các thị trường vốn lớn trên thế giới như đã được thực hiện cuối năm 2014, trái phiếu bằng đồng Yen phát hành tại Nhật cũng đang được chính phủ xem xét.
Trái phiếu bằng đồng Yen phát hành tại Nhật theo các luật lệ và quy định của Nhật bởi một công ty hoặc tổ chức nước ngoài còn được gọi là trái phiếu samurai (samurai bond). Việc phát hành trái phiếu samurai sẽ mang lại một số lợi ích sau cho nhà phát hành.
Lợi ích thứ nhất, trái phiếu samurai sẽ mang đến cho nhà phát hành một khoản vốn bằng Yen cần thiết giúp họ đầu tư hay thâm nhập vào thị trường Nhật, thay vì phải đi vay từ các ngân hàng thương mại. Đây cũng là một kênh huy động để đa dạng hóa nguồn vốn ngoại tệ, tránh phụ thuộc quá lớn vào (sự biến động của) một nền kinh tế, một đối tác nào đó.
Đồng thời, với những khác biệt nhất định giữa thị trường Nhật với thị trường Mỹ hoặc EU, nguồn vốn từ Nhật sẽ đảm bảo cho nhà phát hành có một nguồn tài chính dự phòng khi thị trường Mỹ và EU chao đảo.
Lợi ích thứ hai gắn liền với đặc thù lãi suất rất thấp của đồng Yen trên thị trường vốn Nhật. Lợi dụng ưu thế lãi suất thấp nói chung khi vay bằng đồng Yen, nhà phát hành trái phiếu samurai có thể chuyển đổi lượng vốn thu được sau phát hành sang các loại tiền tệ khác theo nhu cầu của, hoặc tài trợ cho các hoạt động sản xuất kinh doanh hiện tại của nhà phát hành ở nước sở tại (ngoài Nhật), mà bình thường ra thì sẽ phải huy động và trả lãi cao hơn khá nhiều để có được khoản vốn bằng bản tệ cần thiết này.
Lợi ích thứ ba, trái phiếu samurai đôi khi còn được dùng để phòng chống rủi ro (hedging) ngoại hối. Ví dụ, nhà phát hành có sẵn một hợp đồng mua hàng bằng Yen có thời điểm thanh toán trong kỳ tới, trong khi doanh thu của họ lại chủ yếu bằng USD.
Để tránh rủi ro đến thời hạn thanh toán thì đột nhiên Yen mạnh lên so với USD gây thiệt hại, nhà phát hành sẽ qua kênh trái phiếu samurai để dự trữ sẵn một lượng Yen cần thiết dành cho việc thanh toán này, mà không còn phải bận tâm đến rủi ro tỷ giá USD/Yen nữa. Ngược lại, nhà phát hành có thể lợi dụng chính lãi suất thấp của các khoản vay bằng Yen để thực hiện kinh doanh chênh lệch lãi suất (carry trade), ví dụ như đổi nguồn vốn Yen “giá rẻ” này ra đô la Úc (AUD) rồi đem gửi vào ngân hàng tại Úc để hưởng lãi suất cao hơn.
Đặt 3 lợi ích chính bên trên vào hoàn cảnh Việt Nam, nhất là trong bối cảnh quan hệ thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và Nhật đang ngày càng sâu sắc, sẽ thấy sự hiện diện của cả 3 lợi ích này ở quy mô đáng kể.
Tuy vậy, cần lưu ý rằng không phải là vô cớ mà một số tổ chức và nhà đầu tư Nhật mong muốn Việt Nam phát hành trái phiếu samurai, và việc phát hành này cũng không phải là không mang đến rủi ro cho Việt Nam.
Với các nhà đầu tư Nhật, trái phiếu samurai là một “món ngon” để đầu tư vì trái phiếu này được phát hành tại Nhật, theo các luật lệ của Nhật, và như là “cây nhà lá vườn”, rất quen thuộc với họ và đặc biệt phù hợp với khẩu vị đầu tư cẩn trọng của người Nhật.
Ngoài ra, trong bối cảnh nền kinh tế Nhật chật vật trong thiểu phát, đầu ra các sản phẩm và kênh đầu tư sinh lời cho các ngân hàng, công ty bảo hiểm và các quỹ hưu trí Nhật rất bị hạn chế nên các ngân hàng, công ty bảo hiểm và quỹ hưu trí Nhật có xu hướng ngày càng nắm giữ một lượng lớn trái phiếu phát hành nội địa, bằng đồng Yen như là một kênh đầu tư sinh lời phù hợp và ưa thích.
TS. Phan Minh Ngọc
Theo Trí thức trẻ