Lãi suất cho vay tiền đồng cao hơn nhiều so với lãi suất ngoại tệ khiến doanh nghiệp tìm mọi cách để vay ngoại tệ.
Bà Anh, giám đốc một doanh nghiệp (DN) xuất khẩu hàng nông sản có trụ sở ở Q.Bình Thạnh (TP.HCM), cho biết công ty bà vay ngoại tệ ở ngân hàng (NH) với lãi suất (LS) 5%/năm, bằng một nửa mức 10% vay tiền đồng mà NH đưa ra. Một DN xuất khẩu hải sản ở Cần Thơ cũng "không mặn" vay VND vì LS USD rẻ hơn rất nhiều.
Rẻ bằng nửa tiền đồng
Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vào đầu tuần trước, LS cho vay VND phổ biến đối với lĩnh vực ưu tiên ở mức 7 - 8%/năm, lĩnh vực sản xuất kinh doanh thông thường khoảng 9 - 10%/năm đối với ngắn hạn; 10,5 - 12%/năm đối với trung và dài hạn. Trong khi LS cho vay USD phổ biến ở mức 3 - 7%/năm. Như vậy, lãi vay USD chỉ bằng 1/2 lãi vay VND.
Sự chênh lệch này khiến các DN tìm kiếm vay ngoại tệ. Giám đốc một NH tại TP.HCM thừa nhận tình trạng một số DN (xuất khẩu và có nguồn USD trả nợ) có VND mang gửi tiết kiệm với LS từ 6 - 7%/năm rồi thế chấp sổ này để vay USD khoảng 4 - 5%/năm, hưởng mức chênh lệch LS từ 2 - 3%. Một chuyên gia tài chính nhận xét do chênh lệch lãi vay giữa USD và VND quá cao nên DN muốn và tìm mọi cách vay USD là điều dễ hiểu.
Việc dồn sang vay USD thể hiện rõ qua báo cáo của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia (UBGSTCQG). Tính đến tháng 4, cho vay ngoại tệ đã tăng 7,2% so với đầu năm trong khi đầu vào giảm 9,1%. Tỷ lệ cho vay/tiền gửi ngoại tệ đã tăng từ 84,3% cuối năm 2013 lên 99,5% vào cuối tháng 4. Với con số này, UBGSTCQG cho rằng thanh khoản ngoại tệ chịu áp lực nhất định.
Còn theo chuyên gia tài chính Huỳnh Bửu Sơn, với tỷ lệ cho vay/huy động lên đến 99,5%, các NH đang đứng trước rủi ro về thanh khoản ngoại tệ. Các NH cần có nguồn để đảm bảo an toàn về thanh khoản ngoại tệ khi khách hàng gửi tiết kiệm rút tiền.
Ông Ngô Đăng Khoa, Giám đốc kinh doanh trái phiếu và ngoại tệ thuộc NH HSBC Việt Nam, nhận xét tín dụng ngoại tệ tăng khá trong thời gian vừa qua khi hoạt động kinh doanh liên quan đến lĩnh vực xuất nhập khẩu tăng trưởng trở lại. Hầu hết các DN vay ngoại tệ là các DN xuất nhập khẩu có nguồn thu ngoại tệ trong tương lai nên áp lực lên tỷ giá là không đáng kể. Nhưng nếu đến hạn trả nợ vay mà nguồn ngoại tệ chưa về đến, họ phải mua ngoại tệ sẽ tạo áp lực nhất định lên tỷ giá.
Đó là chưa kể các khoản vay ngoại tệ thường là ngắn hạn và rơi vào thời điểm cuối năm nên cũng tạo áp lực lên tỷ giá khi nhu cầu mua ngoại tệ dồn vào một thời điểm để thanh toán nợ vay. Tuy nhiên dự báo cán cân thương mại năm nay là thặng dư cộng thêm giải ngân FDI và kiều hối chuyển về tốt nên áp lực về tỷ giá chỉ mang tính chất thời điểm.
Giảm lãi tiền đồng
Ngược lại với trạng thái của ngoại tệ, theo UBGSTCQG, tính đến hết tháng 4, huy động tiền đồng tăng 3,5% so với đầu năm trong khi cho vay tiền đồng giảm 2,6%. Do đó thanh khoản tiền đồng của hệ thống NH tiếp tục được duy trì với tỷ lệ cho vay/tiền gửi từ 82,4% của cuối năm 2013 xuống còn 79,9% vào cuối tháng này.
Để khuyến khích DN vay VND, giải pháp lớn nhất là tiếp tục giảm LS cho vay. Ông Huỳnh Bửu Sơn phân tích, lạm phát vừa công bố tháng 6 chỉ tăng 1,38% so với tháng 12.2013, nên có thể lạm phát năm 2014 chỉ ở khoảng 5%. Như vậy, LS huy động vẫn có biên độ giảm thêm 1% để từ đó, giảm lãi vay xuống thấp hơn. Tất nhiên nếu giảm LS huy động cũng có thể khiến các NH bất lợi trong việc huy động vốn. Nhưng để chống tình trạng đô la hóa, hạn chế găm giữ ngoại tệ và thúc đẩy cho vay VND thì LS cho vay phải tiếp tục giảm.
